درآمدی بر حکمرانی مدیریت آسیب اجتماعی تکدی‌گری بر ‏اساس آموزه‌های دینی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار، دانشکده علوم اقتصادی و اداری دانشگاه قم، قم، ایران.‏

10.22081/jislamicgo.2025.71113.1011

چکیده

آسیب‌های اجتماعی به‌عنوان یکی از مسائل اولویت‌دار کشور شناخته می‌شود. یکی از آسیب‌های اجتماعی، مسئله‌ی تکدی‌گری است که همچون بسیاری از پدیده‌های پیچیده، به صورت چندسطحی معلول علت‌های دیگری است. درعین‌حال، به‌عنوان ورودی در نقش علت شکل‌گیری برخی از مسائل اجتماعی شناخته می‌شود. متأسفانه الگوی حکمرانی درستی برای مدیریت این پدیده در کشور وجود ندارد و این امر باعث شده است تا شاهد چنین رفتاری در سطح جامعه باشیم. این پژوهش که از سه قسمت تشکیل شده است درصدد است تا ضمن تحلیل وضعیت موجود مواجهه‌ی مردم با متکدیان، وضعیت مطلوب را از منظر دینی تبیین کرده و الگوی کلان حکمرانی برای مقابله با این پدیده پیشنهاد کند. در بخش اول تلاش شده است تا ابتدا وضعیت موجود در رفتارهای خیرخواهانه‌ی مردم در کمک به متکدیان بررسی شود. برای این کار یک نمونه 463 نفری از چند منطقه‌ی شهر تهران گرفته شد. نتایج نشان می‌دهد که کمک به متکدیان در پایین‌ترین رتبه در میان شیوه‌های کمک قرار گرفته است. در بخش دوم با تحلیل آیات و روایات مرتبط با موضوع تکدی‌گری، تلاش شد تا تبیینی از نگاه دینی برای مقابله با این پدیده ارائه شود و در نهایت در بخش سوم در قالب رهنمون‌های سیاستی، پیشنهاداتی برای سیاست‌گذاران عرصه‌ی اجتماعی تبیین گردید. روش جمع‌آوری داده‌ها در بخش نخست، میدانی و پیمایشی بوده و روش بررسی داده‌ها، در دو بخش بعد، توصیفی-تحلیلی می باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

An Introduction to the Governance and Management ‎of Social Harm: Begging Based on Religious ‎Teachings

نویسنده [English]

  • Saeed Masoodipoor
‎. Assistant Professor, Faculty of Economic and Administrative Sciences, University of ‎Qom, Qom, Iran‎
چکیده [English]

Social harms are recognized as one of priority issues in Iran. Among these, begging is a significant social issue that, like many complex phenomena, is a multi-layered consequence of various underlying causes. At the same time, it serves as a contributing factor to the emergence of other social problems. Unfortunately, there is no proper governance model for managing this phenomenon in the country, leading to its widespread presence in society. This study, structured in three sections, aims to analyze the current state of public interaction with beggars, establish a desirable framework based on religious teachings, and propose a comprehensive governance model to address this issue. The first section examines the existing charitable behaviors of people in assisting beggars, based on a sample of 463 individuals from different areas of Tehran. The results indicate that providing aid to beggars ranks the lowest among various forms of charitable assistance. The second section analyzes Quranic verses and narrations related to begging to present a religious perspective on addressing this issue. Finally, the third section offers policy recommendations for social policymakers to effectively combat this phenomenon. The data collection method in the first part is field and survey, and the data analysis method in the next two parts is descriptive-analytical.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Begging
  • Causes and Consequences of Begging
  • Social Harm
  • Social ‎Governance
  • Islam‎
* قرآن کریم.
** نهج البلاغه.
آرین‌پور، محمدرضا. (1391). بررسی جرایم تکدی، ولگردی و کلاشی در ایران. تهران: نشر رزقی.
ابطحی، سید مصطفی؛ آرایش، حسن و سالاری سردری، فرضعلی. (1397). بررسی و تبیین حکمرانی شایسته در رویکرد حکمرانی نظام جمهوری اسلامی ایران. راهبرد سیاسی، 2(5)، صص 27-64.
ادهمی، جمال؛ ترکمان، مهدی و دارابی، خدایار. (1389). عوامل موثر بر تمایل متکدیان شهر تهران به ترک تکدی‌گری. پژوهشنامه علوم اجتماعی، 4(1)، صص 123-144.
باقری، محمدحسن؛ کرباسی‌زاده، منصور. (1390). آسیب‌شناسی جامعه. تهران: انتشارات ارتش جمهوری اسلامی ایران، نیروی زمینی، مرکز مطالعات و تحقیقات و تدوین آیین نامه‌ها.
بیات، بهرام. (1387). فراتحلیل آسیب‌های اجتماعی و جرایم. تهران: نیروی انتظامی جمهوری اسلامی.
پورافکاری، نصراله؛ سرای گردافشاری، بهاره. (1386). بررسی علل اجتماعی تکدی‌گری در شهر بندرعباس. توسعه اجتماعی، 2(1)، صص80 -106.
پورعزت، علی اصغر. (1400). حکمرانی و توسعه (سخنی با خواننده). حکمرانی و توسعه، 1(1).
تمیمی‌آمدی، عبدالواحد بن ‌محمد. (1410ق). تصنیف غرر‌الحکم و دررالکلم (محقق: سیدمهدی رجایی). قم: دار الکتب الاسلامی.
جوادی آملی، عبدالله. (1386). تفسیر تسنیم (ج12). قم: انتشارات اسراء.
جهانگیری، مسعود؛ سلطانی، ادریس و کریمی، یوسف. (۱۳۹۴) تبیین عوامل اجتماعی موثر بر تمایل زنان متکدی به ترک تکدی. اولین همایش نقش زن در سلامت جامعه.
حر عاملی، محمد بن حسن. (1386). وسائل الشیعه (ج9و15، چاپ دهم). تهران: کتابچی.
حسین‌زاده یزدی، مهدی. (1399). حکمرانی اجتماعی اسلامی. علوم انسانی اسلامی صدرا، 34، صص از 247-252.
رجبی، سوران؛ علی مرادی، خدیجه. (۱۳۹۴). بررسی پدیده تکدی‌گری و رابطه آن با فقر در استان بوشهر. همایش بین‌المللی روانشناسی و فرهنگ زندگی.
صرامی، حسین. (1385). آسیب‌شناسی شهری ایران (تکدی‌گری در شهر اصفهان). فرهنگ اصفهان، 9(2)، صص 28-37.
طباطبایی، سیدمحمدحسین. (1374). تفسیر المیزان (ج2، مترجم: سید محمد باقر موسوی همدانی). قم: دفتر انتشارات اسلامى جامعه‏ مدرسین حوزه علمیه قم.
علی اکبری، اسماعیل؛ درخشان، شهرام. (1393). تحلیل الگو‌‌های فضایی آسیب‌‌‌های اجتماعی در محیط‌‌‌های شهری، مطالعۀ موردی: منطقۀ پنج کلان‌شهر تهران. پژوهش‌های جغرافیایی برنامه‌ریزی شهری، 2(1)، صص 49-72.
فرخوندی، امیر؛ پارسی، فاطمه و لطیفی، غلامرضا. (1394). بررسی نگرش جوانان به کجروانه و ناهنجار بودن پدیده تکدی‌گری (مورد مطالعه: جوانان شهرستان شوش). توسعه اجتماعی، 9(3)، صص 141-174.
قنبری عدیوی، احسان. (1394). بررسی جرم تکدی‌گری و راهکارهای پیشگیری از آن. نخستین کنگره بین‌المللی حقوق ایران.
کلینی، محمد بن یعقوب. (۱۳۶۳). الکافی (ج2و4). تهران: دار الکتب الاسلامیه.
مجلسی، محمدباقر. (1386). بحارالأنوار (ج70، 72، 75، 93 و 101، چاپ پنجم). تهران: انتشارات اسلامیه.
محسنی نیا، ایمان؛ قلیزاده، سیدابراهیم. (1394). تکدی‌گری و آسیب‌های آن بر صنعت گردشگری (مورد مطالعه‌ای شهر شیراز). نخستین کنفرانس بین‌المللی گردشگری، جغرافیا و باستان‌شناسی.
محمدی اصل، عباس. (1384). جنسیت و تکدی. گزارش، شماره 169، صص 26-33.
مطهری مرتضی. (1387). آشنایی با قرآن (چاپ بیست و دوم). قم: صدرا،.
مکارم شیرازى، ناصر و همکاران. (1374). تفسیر نمونه‏ (ج2و 27، چاپ اول). قم: دار الکتب الإسلامیة.
هادی تبار، اسماعیل؛ علی پور، عادل. (1393). جرم‌زدایی از جرایم ولگردی و تکدی‌گری. آموزه‌های حقوق کیفری، 11(7)، صص 127-146.
نویسنده مجهول. (1391). نقش آموزش‌های مهارتی فنی و حرفه‌ای در کاهش آسیب‌های اجتماعی (تکدی‌گری). تهران: معاونت آموزش دفتر کاهش آسیب‌های اجتماعی.
Adams, T. M. (1972). An approach to the problem of beggary in eighteenth-century France: the Depots de mendicite (Vol. 1). University of Wisconsin-Madison.
Uddin Sultan Salah, Mst. Atia Aktar & Aeysha Sultana. (2014). beggars in dhaka city: profession or compulsion, Asian Journal of Business and Economics, Volume 4, No.4.3 Quarter III
Fitzpatrick, S & Kennedy, C. (2000). “Getting By: Begging, Rough Sleeping and the Big Issue”, in Glasgow and Edinburg, Policy Press, Bristol.
Jordan, B. (1999). “Begging: the global context and international comparisons”, in Dean, H. Begging questions: stress level economic activity and social policy failure ,The policy press, Bristol, UK.
Ogunkan, David Victor. (2011). Begging and almsgiving in Nigeria: The Islamic perspective, International Journal of Sociology and Anthropology, Vol. 3(4), pp. 127-131.
Baltazar M.L. namwata, Maseke R. mgabo & Provident dimoso. (2012). categories of street beggars and factors influencing street begging in central Tanzania, African Study Monographs, 33(2), pp. 133-143.
Dean Hartley. (1999). Begging Questions:Street-Level Economic Activity And Social Policy Failure, The Policy Press.