فهم حکمرانی مطلوب با نظر به حکمرانی بد: بررسی روش حکمرانی فرعونی در بیان ‏قرآن کریم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموخته دکتری دانشگاه پردیس فارابی قم، ایران (نویسنده مسئول).‏

2 استادیار، دانشکده معارف اسلامی و مدیریت دانشگاه امام صادق×، تهران، ایران.‏

3 دانشیار، دانشکده معارف اسلامی و مدیریت دانشگاه امام صادق(ع)، تهران، ایران‏

4 دانش‌آموخته کارشناسی ارشد دانشگاه امام صادق(ع)، تهران، ایران.‏

10.22081/jislamicgo.2025.71112.1010

چکیده

نظریه‌ی حکمرانی خوب به عنوان یکی از آخرین نظریات مطرح در دانش مدیریت دولتی، در سازمان‌های بین‌المللی به عنوان مبنایی برای ارزیابی کشورهای در حال توسعه مورد استفاده قرار می‌گیرد. اما بر این نظریه، ایرادات نظری و عملی متعددی وارد شده است. در این پژوهش برای دست‌یابی به نظریه‌ای اسلامی از حکمرانی، با توجه به میزان پرداختن قرآن به حکمرانی فرعونی، سعی کردیم با ارائه‌ی تصویری از آن به‌عنوان حکمرانی بد، به مشخص‌‌شدن سوی دیگر طیف که حکمرانی خوب است، کمک کنیم. به این منظور، با بهره‌گیری از روش تحقیق موضوعی در قرآن کریم، آیات مرتبط، مورد تدبر قرارگرفته و در مدل به‌دست‌آمده مشخص شد که غفلت از خداوند، بی‌توجهی به حقیقت و پیروی از منافع، به ترتیب، نگرش و رویکرد حکمرانی فرعونی در نسبت با خداوند بوده و تکذیب، عصیان، طغیان، فساد و فسق، عملکرد آن هستند. ادعای ربوبیت و استکبار نیز نگرش و رویکرد حکمرانی فرعونی در نسبت با مردم است. عملکرد آن در این بعد نیز شامل تضعیف مردم، استبداد رأی، ظلم و بی‌عدالتی، دستگاه تبلیغاتی وسیع و سرکوب مخالفان است. به همین صورت ویژگی‌هایی نظیر خداباوری، حق‌مداری، تکریم مردم، عدالت، صداقت، پای‌بندی به تعهدات، اصلاح‌گری، حفظ انسجام اجتماعی، زمینه‌سازی برای هدایت جامعه و... به عنوان ویژگی‌های حکمرانی خوب ترسیم شدند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Understanding Ideal Governance in Contrast to Bad ‎Governance: An Examination of the Pharaoh’s ‎Governance Method in the Quran

نویسندگان [English]

  • Unes Forghani 1
  • Vahid Yavari 2
  • Mojtaba Emami 3
  • Akbar Saeedi 4
1 PhD Graduate, Pardis Farabi Campus, Qom, Iran. (Corresponding author). ‎forghani87@gmail.com. ‎
2 ‎ ‎. Assistant Professor, Faculty of Islamic Studies and Management, Imam Sadiq University, ‎Tehran, Iran.‎ vahid.yavary@gmail.com. ‎
3 ‎ ‎. Associate Professor, Faculty of Islamic Studies and Management, Imam Sadiq University, ‎Tehran, Iran.‎ emami@isu.ac.ir.‎
4 M. A. Graduate, Imam Sadiq University, Tehran, Iran‎. saeidiaa@gmail.com.‎
چکیده [English]

The theory of good governance, as one of the latest theories in public administration, is utilized by international organizations as a basis for evaluating developing countries. However, this theory has been subject to various theoretical and practical criticisms. In this study, to develop an Islamic theory of governance, we examined the Quranic discourse on Pharaoh’s governance, aiming to present it as a model of bad governance and, consequently, to clarify the other end of the spectrum—good governance. Using the thematic research method in the Holy Quran, we analyzed related verses, leading to a model that demonstrates how neglecting God, disregarding truth, and pursuing self-interest form the Pharaoh’s governance perspective in relation to God. Corresponding to these, its practices include denial, rebellion, tyranny, corruption, and transgression. Additionally, the claim of lordship and arrogance characterize Pharaoh’s governance approach toward people, manifesting in actions such as oppression, autocracy, injustice, propaganda, and suppression of opposition. Conversely, characteristics such as faith in God, truth-seeking, respect for people, justice, honesty, commitment to obligations, reform, social cohesion, and facilitating societal guidance are identified as features of good governance.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Good governance
  • Bad Governance
  • Pharaoh’s Governance
  • Thematic ‎Research Method in The Quran.‎

مراجع

* قرآن کریم
الوانی، مهدی؛ علیزاده ثانی، محسن. (1386). تحلیلی بر کیفیت حکمرانی خوب در ایران. مطالعات مدیریت بهبود و تحول، 18(1)، صص 1-24.
سید محسنی باغسنگانی، محمدمهدی. (1385). قانون خدمات کشوری در پرتو نظریه حکمرانی خوب. پایان‌نامه منتشرنشده کارشناسی ارشد، دانشکده حقوق دانشگاه امام صادق×.
طباطبایی، محمدحسین. (1374). تفسیر المیزان (مترجم: محمدباقر موسوی همدانی). قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم دفتر انتشارات اسلامی.
فرقانی، یونس. (1394). مؤلفه‌های حکمرانی بد در قرآن؛ مطالعه موردی: حکمرانی فرعون در بیان قرآن. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه امام صادق×، دانشکده معارف اسلامی و مدیریت.
لسانی فشارکی، محمدعلی؛ مرادی زنجانی، حسین. (1385). روش تحقیق موضوعی در قرآن کریم. زنجان: قلم مهر.
لطیفی، میثم. (1390). روش‌شناسی راهبردهای تدبر در قرآن کریم: استقرایی از پژوهش‌های میان‌رشته‌ای مدیریت اسلامی در دهه اخیر. اندیشه مدیریت راهبردی، 5(2)، صص 25-55.
منوریان، عباس. (1379). از دولت خوب تا حکومت‌داری خوب. مدیریت دولتی، شماره 48-49، صص 9-25.
نادری، محمدمهدی. (1390). حکمرانی خوب: معرفی و نقد اجمالی. اسلام و پژوهش‌های مدیریتی، 1(1)، 69-93.
Adetual, victor AO, “Measuring democracy and “good governance” in Africa: A critique of assumptions and methods”, Nigerian Institute For International, 2011.  Available At: www.africaportal.org
Grindle, Merilee, "Good Governance: The Inflation of an Idea", HKS Faculty Research Working Paper Series, RWP10-023, John F.Kennedy School of Government, Harvard University, 2010.
Kaufmann, Daniel, Kraay, Aart and Zoido-Lobato`n, Pablo, “Governance Matters”, World Bank Policy Research Paper 2196(1999), pp. 1-61.
Owoye, Oluwole and Bissessar, Nickole, “Bad Governance and Corruption in Africa: Symptoms of Leadership and Institutional Failure”, Available At: www.ameppa.org/upload/Bad%20Governance.pdf

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار